Dźwignia finansowa - co to jest, jak działa i w jaki sposób ją obliczyć?

Dźwignia finansowa to pojęcie, które u osób niezwiązanych z ekonomią może budzić spore wątpliwości. Koniecznie powinny jednak poznać je te osoby, które planują inwestować na rynkach finansowych, choć oczywiście nie tylko. Sprawdźmy więc, czym jest dźwignia finansowa i jak można ją obliczyć. Serdecznie zachęcamy do lektury i poznania szczegółowych informacji.

Co to jest dźwignia finansowa?

Dźwignia finansowa (inaczej lewar) to pojęcie ekonomiczne, które opisuje stosunek między kapitałem własnym a kapitałem obcym. Można to sobie wyobrazić jako stosunek pomiędzy pieniędzmi, które są własne i przeznaczane na dany cel inwestycyjny, a tymi, które pochodzą od pożyczkodawców lub innych źródeł zewnętrznych (kapitał obcy).

Jeśli korzysta się głównie z własnych środków do finansowania danego celu, to mamy do czynienia z niską dźwignię finansową. To może oznaczać mniejsze ryzyko, ponieważ nie musimy spłacać dużych pożyczek ani płacić wysokich odsetek. Daje jednak także mniejsze możliwości inwestycyjne.

Z kolei przy wysokiej dźwigni finansowej polega się bardziej na kapitale obcym, co może pomóc zwiększyć potencjalne zyski, ale też wiąże się z większym ryzykiem. Wynika to z faktu, że trzeba spłacać pożyczki i płacić odsetki, nawet jeśli nie notuje się zysków.

W skrócie, dźwignia finansowa to sposób, w jaki używa się kapitału własnego i kapitału obcego do finansowania konkretnej inwestycji. Ma to wpływ na stosunek ryzyka do potencjalnych zysków.

W tym tekście pojęcie dźwigni będziemy tłumaczyć głównie na przykładzie firm. Jednak z lewarowania mogą korzystać również inwestorzy oraz gospodarstwa domowe.

Kiedy zazwyczaj stosuje się dźwignię finansową?

Wiemy już, czym jest dźwignia finansowa. Kiedy się ją stosuje? Ogółem ma to miejsce przede wszystkim w przypadku inwestycji na Giełdzie Papierów Wartościowych oraz na rynku Forex. W przypadku podmiotów gospodarczych można wykorzystać ją do:

• rozwoju firmy - dźwignia finansowa może być używana do sfinansowania rozwoju firmy takiego jak ekspansja na nowe rynki, wprowadzenie nowych produktów lub usług, inwestycje w nowe technologie lub zakup aktywów trwałych,
• zarządzanie płynnością finansową - w sytuacjach, gdy firma ma krótkotrwałe trudności finansowe, dźwignia może pomóc w poprawie płynności poprzez pozyskanie krótkoterminowych pożyczek lub kredytów obrotowych,
• zwiększenie zwrotu z inwestycji - wykorzystanie kapitału obcego do inwestycji może zwiększyć zwrot szczególnie w sytuacji, gdy koszty pożyczek są niższe niż oczekiwane zyski z projektu,
• wzrost zysków dla akcjonariuszy - jeśli firma może uzyskać kapitał obcy po niskim koszcie i inwestować go w projekty o wysokim zwrocie, może to przyczynić się do wzrostu zysków dla akcjonariuszy.

Jak obliczyć dźwignię finansową?

Dźwignię finansową można obliczyć porównując stosunek kapitału obcego do kapitału własnego. Najczęściej używanym jest wskaźnikiem dźwigni finansowej, który można obliczyć w następujący sposób:

Wskaźnik dźwigni finansowej = kapitał obcy / kapitał własny

Jeśli firma ma łączny kapitał obcy w wysokości 2 milionów złotych i kapitał własny w wysokości 3 milionów złotych, to wskaźnik dźwigni finansowej wynosi 0,67 lub 67 proc. Oznacza to, że firma finansuje się w 67% za pomocą kapitału obcego, a pozostałe 33% to kapitał własny.

Jak jednak dokładnie można interpretować taką daną? Generalnie im wyższy wskaźnik dźwigni finansowej, tym większe ryzyko, ponieważ firma jest bardziej zadłużona i musi obsługiwać większe zobowiązania finansowe, np. na spłatę kredytu. Przed korzystaniem z kapitału obcego warto więc dokładnie ocenić zdolność danego przedsiębiorstwa do spłacania długów i zarządzania ryzykiem.

Warto przy tym mieć na uwadze, że sam w sobie dług nie jest zły. Może jednak zdarzyć się, że zagrozi finansowaniu przedsiębiorstwa, czego doskonałym przykładem jest Lehman Brothers. Bank ten na skutek zbyt dużej dźwigni finansowej wpadł w problemy z płynnością. Przyczynił się do tego kryzys nieruchomości, który sprawił, że wartość jego aktywów w sposób gwałtowny spadła. Tym samym doszło do upadku banku w roku 2008, pęknięcia bańki na rynku nieruchomości oraz światowego kryzysu finansowego. Można więc wywnioskować, że nieodpowiednia użyta dźwignia to po prostu znaczące ryzyko.

Wskazówka: w przypadku firm warto przeprowadzać regularne analizy i sprawdzać, jaki jest poziom dźwigni finansowej w danej firmie w porównaniu z rynkowymi konkurentami. Trzeba też odpowiednio modulować nim w zależności od sytuacji rynkowej. Np. w czasie niskich stóp procentowych dźwignia na wysokim poziomie może być korzystna, będzie bowiem podnosić rentowność kapitału. Jeśli natomiast lewarowanie jest wysokie i wysokie są stopy procentowe, to przedsiębiorstwo będzie bardziej podatne na problemy z zachowaniem płynności finansowej.

Jak działa dźwignia finansowa? Podsumowanie

Prawidłowo stosowana dźwignia finansowa może być szansą. Trzeba jednak zawsze w odpowiedni sposób wkalkulować ryzyko, które jest z nią związane. W przypadku bardziej skomplikowanych instrumentów finansowych najlepiej zasięgnąć więc eksperckiej opinii, która pozwoli oszacować ryzyko i ewentualne szanse.