Przedawnienie długu – co to jest i jak je sprawdzić?

Przedawnienie długu to jedyna opcja uchylenia się od spłaty zaległego zobowiązania, dlatego wiele osób liczy na taką możliwość. Kiedy długi się przedawniają i jakie są skutki przedawnienia długu? W artykule wyjaśniamy, na czym dokładnie polega to rozwiązanie i jak złożyć odpowiedni wniosek.

Co to jest przedawnienie długu?

Zgodnie z prawem wierzyciel ma prawo do tego, aby domagać się zapłaty swojej należności. Warto jednak wiedzieć, że nie może robić tego w nieskończoność. Przedawnienie długu zostało więc unormowane w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z definicją oznacza możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia wierzyciela, a warunkiem jest to, aby upłynął odpowiedni czas. Dług nie znika więc sam, a zostaje przekształcony w zobowiązanie naturalne, którego nie można dochodzić sądowo ani na drodze komorniczej. Próba odzyskania takiego zobowiązania może być podstawą do wniesienia sprawy do sądu przez dłużnika, jeżeli wierzyciel będzie próbował odzyskać należność w formie nękania lub zastraszania. 

Dłużnik może uniknąć obowiązku spłacenia należności, ale nie oznacza to, że nie poniesie negatywnych konsekwencji w związku z tą sytuacją. Wierzyciel może przykładowo wpisać nasze dane do baz dłużników, co czasem uniemożliwi zaciągnięcie kolejnych zobowiązań tj. kredytu hipotecznego, czy leasingu.

Kiedy przedawnia się dług?

Wiemy już, że dług przedawnia się po upływie odpowiedniego terminu. Ile on wynosi? Zgodnie z Kodeksem cywilnym podstawowy termin przedawnienia długu to 6 lat. Inaczej jest w przypadku roszczeń okresowych i związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, gdzie termin ten to 3 lata. 

Dodatkowo w ustawach znajdziemy przepisy, które regulują odrębnie termin przedawnienia długu dla poszczególnych roszczeń. Termin ten liczony jest od daty wymagalności roszczenia, czyli dnia, od którego wierzyciel nabywa prawo do żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jeżeli faktura VAT ma termin płatności na 20 stycznia 2022 roku, to jej termin wymagalności przypada na dzień 21 stycznia 2022 roku. W przypadku kredytów datą wymagalności jest końcowa data spłaty zobowiązania. Ważne jest to, że w okresie, w którym biegnie termin przedawnienia, nie może dojść do sytuacji przerwania tego biegu. 

Do przykładów przedawnienia długu po określonym terminie, które zostały uregulowane przez polskie prawo zaliczymy:

• przedawnienie po 1 roku – roszczenie wynikające z tytułu opłaty za przejazd bez ważnego biletu komunikacyjnego,
• przedawnienie po 2 latach – z tytułu debetu na rachunku bankowym,
• przedawnienie po 3 latach – roszczenie wynikające z pożyczki, kredytu, karty kredytowej, czynszu, usług telekomunikacyjnych, 
• przedawnienie po 5 latach – zobowiązania podatkowe, m.in.: podatek dochodowy (w tym przypadku termin przedawnienie liczymy od końca roku kalendarzowego, w którym minęła data wymagalności),
• przedawnienie po 6 latach – roszczenia zatwierdzone w wyniku wyroku sądu lub innej instytucji do tego uprawnionej.

Co może przerwać bieg przedawnienia?

W kontekście przedawnienia długu należy wiedzieć również, że bieg przedawnienia można przerwać. Dla dłużnika oznacza to, że termin ten zaczyna biec od nowa. Aby wierzyciel mógł przerwać bieg przedawnienia, musi podjąć określone czynności, tj.:

• podjęcie mediacji, której celem jest polubowne rozwiązanie konfliktu,
• wpłata na poczet spłaty zaległego zobowiązania dokonana przez dłużnika,
• podpisanie ugody lub porozumienia,
• pozew do sądu złożony przez wierzyciela,
• wniosek o nadanie klauzuli wykonalności,
• wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej.

Co powinien zawierać wniosek o przedawnienie długu?

Do roku 2018 do udowodnienia przed sądem przedawnienia długu wymagane było złożenie odpowiedniego wniosku. Po tym terminie nastąpiła zmiana przepisów i w przypadku rozprawy sądowej wystarczy tylko podnieść zarzut przedawnienia roszczenia. Jeżeli jest zasadny to sąd automatycznie oddali pozew wierzyciela i zostanie on obciążony kosztami sądowymi. Podstawą prawną do podniesienia zarzutu przedawnienia może być np. art. 117 § 2 KC oraz przepis, który wskazuje termin przedawnienia określonego rodzaju roszczenia. Wniosek o przedawnienie długu nie jest już zatem wymagany i przepisy te obowiązują również w 2022 roku.

Czy możliwe jest przedawnienie długu chwilówki?

Przedawnienie długu chwilówki, a więc zobowiązań wobec firm pożyczkowych rzeczywiście może mieć miejsce. Umowy te regulowane są przez Kodeks cywilny, co oznacza, że roszczenie wynikające umowy chwilówki przedawnia się po 3 latach. Termin ten liczy się od dnia, w którym miała nastąpić spłata chwilówki online, a w przypadku pożyczki na raty oddzielnie dla każdej raty. Należy pamiętać, że wierzyciel (w tym przypadku firma pożyczkowa) może przerwać bieg przedawnienia np. poprzez wszczęcie mediacji lub postępowania ugodowego. Samo wezwanie do zapłaty nie przerywa biegu przedawnienia, dlatego firmy pożyczkowe prowadzą stałe czynności windykacyjne wobec swoich dłużników.

Jakie są skutki przedawnienia długu?

Najważniejszym skutkiem przedawnienia długu jest to, że osoba zadłużona nie musi spłacać zaległego zobowiązania. Wyjątkiem od reguły jest sytuacja, w której dłużnik dobrowolnie ureguluje należność, np. kiedy nie wie o przedawnieniu długu. Jeżeli osoba zadłużona spłaci zaległość, to nie może domagać się od wierzyciela, aby zwrócił jej pieniądze i to nawet wtedy, kiedy dług był przedawniony. Czy wierzyciel może odzyskać przedawniony dług? Kodeks cywilny nie przewiduje dochodzenia przedawnionych roszczeń od konsumenta.