Jak wyliczyć odsetki od pożyczki od udziałowca?

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z szeregiem wyzwań, których podejmowanie wiąże się niejednokrotnie z potrzebą wsparcia dodatkowymi środkami finansowymi. Dotyczy to zarówno pomocy doraźnej, jak i stałej na bieżącą działalność, co oczywiście oznacza również pewną stałość problemów. Na rynku finansowym istnieje szereg instrumentów, po które w takie sytuacji sięgają przedsiębiorcy. Od kredytów, głównie obrotowych, przez emisje obligacji, aż po klasyczne pożyczki dla firm. Jednak istnieje jeszcze jedna opcja udzielenia wsparcia finansowego, którym jest pożyczka od udziałowca. To z kolei wiąże się z pewnymi implikacjami, głównie kapitalizacji odsetek oraz rozliczenia podatku dochodowego. Zatem po kolei - jak obliczyć odsetki od pożyczki od udziałowca? Zapraszamy do krótkiej lektury.

Co musisz wiedzieć do obliczenia odsetek od pożyczki udziałowca?

W rozumieniu prawnym (przepisy podatkowe), pożyczka od udziałowca / wspólnika jest de facto umową i transakcją, które zawierają ze sobą podmioty powiązane. Zgodnie z obowiązującymi przepisami organy podatkowe mają prawo do interwencji, jeśli warunki takiej pożyczki okażą się odbiegać od panujących w danym momencie warunków rynkowych. Co to oznacza? Że organy te mają prawo do weryfikacji przyjętego oprocentowania i kwestionowania poniesionych w związku z umową wydatków. Od 1 stycznia 2019 r. do polskiego systemu prawnego regulującego kwestie podatkowe została wprowadzona tzw. zasada safe harbour, co z języka angielskiego oznacza "bezpieczną przystań". Jest to swego rodzaju gwarancja ze strony organów podatkowych, że te nie będą kwestionować przyjętych w ramach pożyczki od udziałowca zasad oprocentowania. Co to oznacza w praktyce?

Przepisy prawne regulujące wyliczenie odsetek od pożyczki od udziałowca

W myśl wspomnianej zasady fiskalnej zostały wskazane ścisłe warunki, co dla organów podatkowych oznacza oprocentowanie nieodbiegające od warunków rynkowych, a tym samym, które jest bezpieczne dla powiązanych stron umowy pożyczkowej. W tym celu głównym dokumentem regulacyjnym staje się publikowane końcem każdego roku Obwieszczenie Ministra Finansów ws. rodzaju bazowej stopy i marży dla potrzeb cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych. Zgodnie z obecnie obowiązującym Obwieszczeniem z dn. 20.12.2022 przyjęto, że od 01.01.2023 dopuszczalny rodzaj stopy procentowej dla pożyczek w zależności od waluty wynosi:

PLN: WIBOR 3M lub WIRON 3M;
USD: 90-day Average SOFR lub LIBOR USD 3M (dla pożyczek udzielonych przed 01.01.2022);
EUR: EURIBOR 3M;
CHF: SARON 3M Compund Rate;
GBP: SONIA 3M Compund Rate lub LIBOR GBP 3M (dla pożyczek udzielonych przed 01.01.2022).

Nowością od 2023 roku jest możliwość oparcia kredytu złotowego o wskaźnik WIRON 3M.

Z kolei dopuszczalna przy pożyczkach marża wynosi:

maksymalnie 2,9 pp dla pożyczkobiorcy;
minimalnie 2,4 pp dla pożyczkodawcy.

Jak wyliczyć odsetki od pożyczki udziałowca? Rynkowe oprocentowanie

Przywołane Obwieszczenie Ministra Finansów oznacza w praktyce, że spełniające regułę zasady safe harbour będą odsetki od takiej pożyczki udziałowca, które jednocześnie będą spełniać regułę minimalnej wartości odsetek dla udziałowca udzielającego pożyczkę oraz maksymalne wartości odsetek dla podmiotu korzystającego z danej pożyczki. Tak określona marża musi dodatkowo spełniać inne warunki: maksymalny okres pożyczki to 5 lat + poziom zadłużenia względem podmiotów powiązanych nie może przekraczać 20 mln zł + brak opłat o charakterze premii czy prowizji za udzielenie pożyczki. Zatem podstawą do ustanowienia oprocentowania pożyczki od udziałowca będą dwie opcje:

zasada safe harbour (odsetki ustawowe + dopuszczalna marża);
własne oprocentowanie bazujące na kilku bankowych ofertach pożyczki przeznaczonych dla danej spółki (ma to niejako uprawomocnić rynkowy charakter danej pożyczki).

Jak obliczyć obliczyć odsetki od pożyczki od udziałowca? Kapitalizacja odsetek

Kwestie związane z rozliczeniami podatkowymi pożyczek od podmiotu powiązanego (wspólnika/udziałowca) wymagają odpowiedniego podejścia do kwestii wyliczenia odsetek od pożyczki, co przekłada się na poprawne obliczenie ich kapitalizacji. Kapitalizacją w tym przypadku będzie dopisywanie do kapitału pożyczki pozostającego do spłaty odsetek ze wskazaną w umowie częstotliwością. Co warto podkreślić, najmniej korzystna dla pożyczkobiorcy będzie miesięczna kapitalizacja, bowiem taki mechanizm powoduje comiesięczny wzrost kwoty wierzytelności. Odsetki dopisywane są z ustaloną stopą oprocentowania, oczywiście w stosunku rocznym. Odsetki są doliczane w ten sposób do salda pożyczki, co wykorzystywane jest do obliczenia zysku od pożyczki, liczonego od kwoty powiększonej w wyniku kapitalizacji odsetek.

Kwestie podatkowe

Zarówno obliczone odsetki od pożyczki udziałowca, jak i ich kapitalizacja sprawiają, że transakcja przynosi korzyści finansowe pożyczkodawcy. Zysk ten może być zarówno liczony poprzez wspomniany mechanizm stopniowego doliczania do długu (tzw. procent składany), jak i w postaci fizycznej wypłaty odsetek. Niezależnie od wybranego sposobu, pożyczka od udziałowca stanowi dla niego przychód, przez co rodzi się obowiązek jego rozliczenia i objęcia podatkiem dochodowym.