Co to jest efektywna stopa procentowa i jak ją obliczyć?

Przed podpisaniem umowy kredytowej warto zaznajomić się wcześniej z podstawowymi zagadnieniami znajdującymi się w jej treści, dzięki temu możemy uniknąć niespodziewanych kosztów. Mechanizmy działania oprocentowania i odsetek to pojęcia kluczowe w procesie kredytowania, które mają wpływ na wysokość spłacanych rat, a tym samym na całkowity koszt zobowiązania. Sprawdź, co oznacza stopa efektywna i jak obliczyć efektywną stopę procentową.

Co oznacza efektywna stopa procentowa? 

Efektywna stopa procentowa to inaczej oprocentowanie realne, czyli uwzględniające dodatkowo kapitalizację odsetek. Do jej obliczenia wykorzystywany jest wzór, dzięki któremu poznamy zarówno oprocentowanie kredytu, jak i lokaty. Wynik wyrażany jest w procentach. Stopa efektywna uwzględnia więc całościowy rzeczywisty przychód z kapitału po uwzględnieniu otrzymywanych odsetek lub całościowy koszt kapitału przy odsetkach płaconych. W trakcie obliczeń pod uwagę bierze się m.in.:

•  efekt kapitalizacji odsetek,
• wszystkie opłaty związane z danym produktem,
• rodzaj spłaty kapitału (raty malejące czy stałe). 

Co to jest oprocentowanie efektywne?

Przyszły kredytobiorca musi mieć świadomość tego, że kapitał jest tylko jednym z elementów, który będzie musiał zwrócić do banku, czy innej instytucji finansowej. W innym przypadku transakcja nie byłaby opłacalna dla pożyczającego. Wyjątkiem są tutaj darmowe pożyczki online proponowane w sektorze pozabankowym. Sytuacja ta jest możliwa, dlatego że firmy pożyczkowe działają według innych przepisów niż banki. W ich przypadku obowiązuje Kodeks Cywilny, banki natomiast działają według Prawa bankowego i rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego. Nie jest więc możliwa nieodpłatna forma pożyczania gotówki. Decydując się na pożyczkę, musimy liczyć się z naliczaniem odsetek, których wysokość uzależniona będzie od pożyczonej kwoty i długości trwania umowy. Wartość ta nazywana jest właśnie stopą procentową. Tak samo wygląda sytuacja w przypadku lokat, gdzie bank nalicza pewien procent w zamian za złożony depozyt i po zakończeniu umowy wypłaca należne odsetki.

Oprocentowanie efektywne, czyli inaczej efektywna stopa procentowa oznacza dokładną wysokość oprocentowania w skali roku. Wskazuje zatem kwotę, jaką klient banku będzie musiał zapłacić za korzystanie z kredytu lub to, ile zarobi na oszczędnościach odłożonych w formie lokaty lub na koncie oszczędnościowym.

Stopa efektywna a nominalna – różnice

Nominalna stopa procentowa stanowi część stopy efektywnej. To konkretna stawka odsetek określająca kwotę, jaką klient zwróci do banku, korzystając z rozwiązań kredytowych lub zyska w przypadku oszczędności. Stopa efektywna oprócz części nominalnej zawiera wszystkie możliwe koszty dodatkowe, czyli opłatę: początkową, administracyjne, miesięczne. Powoduje to, że jest ona zdecydowanie wyższa od stopy nominalnej, dlatego nazywana jest również rzeczywistą stopą oprocentowania. Ma również charakter zmienny, czyli np. rośnie wraz ze wzrostem kredytu i wydłużeniem okresu umowy, co nie ma wpływu na jej wartość nominalną. 

Jak obliczyć efektywną stopę procentową?

Efektywna stopa procentowa uzależniona jest od nominalnej stopy procentowej oraz okresów, w jakich następuje kapitalizacja odsetek, czyli od częstotliwości kapitalizacji. 

Oblicza się ją wzorem:

Re = (1+R/m)m - 1

gdzie:

Re - efektywna stopa procentowa

R - nominalna roczna stopa procentowa

m - liczba okresów kapitalizacji w roku.

Przykład:

Chcemy zainwestować 10 000 PLN w roczną lokatę terminową, której oprocentowanie nominalne wynosi 12%

• W przypadku braku kapitalizacji odsetek po zakończeniu inwestycji otrzymamy: 10000 x 1,12 = 11 200 PLN
• Kapitalizacja półroczna da nam więcej, gdyż po pół roku do naszej lokaty dopisują się odsetki: 10000 x 1,06 x 1,06 = 11 236 PLN

Jaki okres kapitalizacji stopy procentowej jest najkorzystniejszy?

Efektywna stopa procentowa może być kapitalizowana w kilku różnych okresach rozliczeniowych: dzienny (naliczany przez wszystkie dni w roku), miesięczny, kwartalny, półroczny, ciągły (czyli nieskończony). Wnioski, jakie możemy wysunąć, korzystając z powyższego wzoru obliczeniowego to, że efektywna stopa jest:

• równa stopie nominalnej jedynie w przypadku kapitalizacji rocznej,
• większa od stopy nominalnej, jeżeli okres kapitalizacji jest krótszy od roku,
• większa, im częściej kapitalizują się odsetki,
• największa przy kapitalizacji ciągłej.

Z kalkulatorów oprocentowania udostępnianych na stronach internetowych banków wynika, że najkorzystniejszą opcją jest wybranie ciągłej stopy procentowej. Jednak to, który rodzaj okresu rozliczeniowego wybierzemy, zależy od naszych własnych potrzeb oraz przede wszystkim możliwości i warunków oferty. Wiedza na temat elementów, jakie składają się na wzór stopy procentowej, daje nam świadomość, że nie tylko zwykłe oprocentowanie wpływa na ostateczny koszt kredytu. Przyszły kredytobiorca powinien zwrócić uwagę właśnie na stopę efektywną, która pokaże realny koszt, jaki poniesie, wybierając dane rozwiązanie kredytowe. Bardzo dobrym pomysłem jest korzystanie z porównywarek internetowych lub kalkulatorów pożyczek, które obliczą za nas całkowite koszty. Dzięki temu będziemy precyzyjnie wiedzieć, ile więcej będziemy musieli oddać za możliwość korzystania z gotówki pożyczonej w banku lub firmie pożyczkowej.